Kerstmis ademt traditie. De groene krans aan de voordeur, de prachtig versierde boom met daaronder een hoop glinsterende pakjes, het gezellige diner met gevulde kalkoen,… zalig! Ook tal van andere landen hebben hun eigen typische gebruiken. Zo zijn de Italianen helemaal verzot op kerst.

Ook in het zuiden is Kerstmis dé tijd van het jaar. Heel wat Italianen dompelen zich tegen het eind van het jaar volledig onder in hun typische kersttradities, die ze doorgeven van ouder op kind. Het resultaat? Een onvergetelijke kerstperiode à l’italienne.

Een feestdag voor de kerstboom

Geen geslaagde kerst zonder een uitbundig versierde boom, daar zijn de Italianen van overtuigd. Het decoreren doen ze samen met het hele gezin, telkens op 8 december. Deze dag is in Italië zelfs een officiële feestdag: Immaculate Conception. Van een goeie portie enthousiasme gesproken.

Bij de kerstboom hoort natuurlijk een kerststal. Veel Italianen bouwen hun ‘presepe’ zelf. Naast Jezus, Maria, Jozef, de drie wijzen, de ezel en de os is er plaats voor heel wat creativiteit. Sommige kerststallen lijken bijna op een filmscène waarin zelfs herders, vissers en pizzamakers opduiken. Nieuwe figuurtjes voor je presepe koop je in San Gregorio Armeno in Napels. Elk jaar spot je hier bekende atleten, politici en mediafiguren in miniversie. Ideaal om wat humor aan de kerststal toe te voegen.

In aanloop naar Kerstmis verwachten de Italianen heel wat bezoek. Op 13 december klopt Santa Lucia aan. Vooral in de noordelijke provincies rijdt ze op haar ezel door de straten. Net als Sinterklaas beloont ze brave kinderen met geschenken. Haar bedanken? Dat doe je met koekjes, fruit en suiker voor de ezel.

Feestelijk bezoek

In het zuiden van Italië zijn het de Zampognari die van deur tot deur gaan. Met een blaasinstrument dat aan een doedelzak doet denken, trakteren ze iedereen op feestelijke muziek. Na hun optreden ben je vrij om hen wat geld of iets lekkers te doneren.

Gerechten om van te smullen

Kerstmis op z’n Italiaans, daarbij mogen panettone en pandoro niet ontbreken. Deze heerlijke zoetigheden zijn even onmisbaar als de kerstboom en de cadeaus. Ga je op bezoek bij vrienden of familie? Dan breng je dus altijd één van deze gebakjes mee. Wie de voorkeur geeft aan pandoro doet zich tegoed aan een stervormige cake, afgewerkt met lichte vanillesuiker. Panettone is dan weer het ideale tussendoortje en wordt ook geserveerd als afsluiter tijdens de lunch. Dit zoete brood zit boordevol snoep en gedroogd fruit. In Italië zijn sommige patissiers er zelfs in gespecialiseerd.

Ook op oudejaar schuiven de Italianen graag aan tafel. Voor middernacht aanbreekt, verorberen ze een bord ‘cotechino’: een traag gegaarde varkensworst overgoten met een hartige saus, op een bedje van linzen. Wat brood of puree maakt het gerecht helemaal af. Volgens de traditie zorgt cotechino voor welvaart in het volgende jaar.

Na Nieuwjaar gaat het feest nog even verder. Tijdens de nacht van 5 januari vliegt Befana door de lucht. Op haar bezem zoekt ze alle kinderen op. Wie braaf is geweest, krijgt een grote sok boordevol snoep en zoetigheid. Wie zich het afgelopen jaar stout heeft gedragen, mag zich aan een sok met kolen verwachten.

Lokale gebruiken

Kerstmis is in heel Italië één groot feest. Naast de nationale tradities houden sommige streken er ook hun eigen gebruiken op na. Zo is advent in Zuid-Tirol een groot gebeuren, terwijl Emilia-Romagna dan weer bekend staat om de typische kerstmarkten.

Rond de kerstperiode proef je ook van enkele streekgebonden lekkernijen zoals arista en pignolata. Dat is onder andere het geval in Sicilië, Zuid-Tirol, Trentino en Toscane.